Beter geconcentreerde leerlingen, een groter gevoel van veiligheid en meer sociale interacties gedurende de dag. Dit zijn enkele voordelen van de ‘mobielvrije school’, dit jaar het thema van het Schoolcommunicatie Event. In deze blogpost ontdek je waarom de mobielvrije school is ingevoerd, leer je een van de voorvechters kennen, en zie je hoe scholen dit in de praktijk brengen. Ook ontdek je hoe de communicatie app Hoy en een mobielvrij beleid goed samen kunnen gaan.
Op donderdag 21 maart 2024 werd het Schoolcommunicatie Event gehouden met als thema 'de mobielvrije school', in een historisch schoolgebouw in Utrecht. Het evenement bracht bijna honderd communicatieprofessionals uit het voortgezet onderwijs samen, variërend van communicatiemedewerkers en -adviseurs van bestuurs- of stichtingsbureaus tot professionals op individuele (grote) schoollocaties.
Sinds het begin van dit schooljaar heeft de Nederlandse overheid een dringend advies uitgebracht: het gebruik van mobiele telefoons is niet toegestaan in de klas. Het is geen wettelijk verbod, maar een richtlijn en geldt ook voor smartwatches en tablets.
Aangezien wij bij Infowijs communicatietools voor middelbare scholen ontwikkelen, wilden we met dit Schoolcommunicatie Event een plek geven waar ervaringen en praktische tips gedeeld konden worden!
De voordelen en uitdagingen van de mobielvrije school
Op het evenement werd het al snel duidelijk dat de invulling van een mobielvrije school behoorlijk kan verschillen per school. Sommige verbannen mobieltjes enkel uit de klas, terwijl ze in de pauzes wel toegestaan zijn. Andere scholen voeren strengere regels in: mobieltjes moeten thuis blijven of in de kluis. Over het algemeen zijn alle scholen het erover eens: mobieltjes horen niet in de klas.
Smartphones in de klas leiden vaak tot significante afleiding, vooral bij gebruik voor niet-educatieve doeleinden zoals WhatsApp en sociale media. Dit kan de leerprestaties ernstig beïnvloeden. Een breed onderzoek van Beland & Murphy wees uit dat de prestaties van leerlingen toenamen bij een mobielvrij beleid, met name bij de laag presterende groep leerlingen.
Volgens het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek heeft het gebruik van telefoons in de klas nadelige effecten op sociale vaardigheden en het emotionele welzijn van studenten. De constante berichtenstroom leidt vaak tot stress, en groepschats kunnen bijdragen aan online pestgedrag.
Dergelijke ontwikkelingen hebben scholen ertoe aangezet zich af te vragen wat ze aanmoeten met mobieltjes. Hoewel ze soms worden ingezet voor educatieve doeleinden, lijkt de lijst van negatieve effecten alleen maar langer te worden.
René Peters als voorvechter van de mobielvrije school
Eén van de voorvechters van de mobielvrije school is René Peters, inmiddels oud-Kamerlid bij het CDA en voormalig schoolbestuurder en docent. Hij diende eind 2022 een motie in bij de Tweede Kamer om mobieltjes in de klas te verbieden en zette hiermee het probleem landelijk op de kaart. Toen hij het introduceerde binnen de fractie werd er aanvankelijk niet heel enthousiast op gereageerd, maar met één stem meerderheid heeft hij toch het CDA meegekregen. De media vond het aanvankelijk ook niks, maar toen het werd opgepakt door Arjen Lubach en De Correspondent, draaide dit snel.
René opende het Schoolcommunicatie Event en hij was direct heel duidelijk waarom een mobielverbod voor hem zo belangrijk is: “We hebben te maken met dalende leerresultaten, het concentratieniveau van leerlingen blijft dalen, er zijn meer sociale problemen dan ooit en we hebben een dalend lerarentekort.”
René vervolgde dat we in onderwijsland gewend zijn om te ontkennen dat er een probleem is, maar dat het eigenlijk heel simpel is: de mobieltjes moeten uit de klas worden geweerd. Want wat weten we zeker?
Mensen kunnen geen twee dingen tegelijk (multitasken bestaat simpelweg niet);
We kunnen geen sociaal gesprek voeren terwijl je op een telefoon kijkt;
We weten dat een smartphone is ontworpen om je aandacht vast te houden (een tienerbrein is niet opgewassen tegen het grote Silicon Valley).
Hij ziet de mobiel als iets wat zeer verslavend werkt, omdat het telkens schreeuwt om je aandacht. “Hoe kun je kinderen dan leren om hiermee om te gaan? Geef aan een alcoholist een fles jenever, die licht geeft, die trilt, die steeds je naam roept en zegt: drink mij, drink mij. Het werkt niet simpelweg niet.”
Zijn conclusie: “Er is een tijd voor alles, een telefoon is een prachtig ding, maar niet voor in de school. Geef als school een korte stevige klap en maak het heel duidelijk: thuis of in de kluis. In het begin krijg je wat nukkige reacties, maar die verdwijnen binnen de eerste weken, want dan treedt er gewenning in. De voordelen? Leraren winnen meer lestijd, er is een betere concentratie bij leerlingen en er zijn meer sociale contacten dan ooit. Alleen maar winst.”
De praktijk van mobielvrije scholen: resultaten en ervaringen
In theorie klinkt het allemaal heel mooi, maar hoe werkt het in de praktijk? We hadden daarom drie scholen uitgenodigd op ons Schoolcommunicatie Event 2024 die inmiddels de nodige praktijkervaring hadden opgebouwd rond dit beleid. Waarom zijn zij mobielvrij geworden?
Rianne Baggermans, teamleider op het Alfrinkcollege, is met haar school al ruim vijf jaar mobielvrij, nog voordat het landelijk bekend werd. Ze hebben het toentertijd compleet ingevoerd, binnen een nieuw onderwijsconcept, omdat ze merkten dat er veel afleiding was voor de leerlingen. Enkele leerlingen vonden dit belachelijk en zagen tijdens hun schooltijd niet de positieve kanten ervan in. Daarom was het extra mooi om te zien dat een leerling die één van de grootste tegenstanders was, later toch terugkwam na een half jaar op het MBO gezeten te hebben zonder mobielvrij beleid: “Juf, ik vind het eigenlijk toch wel heel prettig, want ik ben nu veel te veel afgeleid”.
Pauki de Jong, rector op het Luzac Haarlem, is al een kleine drie jaar mobielvrij. Ze hadden overigens de jaren daarvoor al de telefoonzakken in de klassen, maar dat gaf nog te veel afleiding. Pauki merkte dat het handhaven door docenten steeds meer tijd ging opeisen; het afpakken van mobieltjes leidde regelmatig tot heftige discussies. Daarnaast merkte ze ook veel concentratieverlies bij de leerlingen, helemaal na de Corona-tijd. De kinderen hadden twee jaar met een laptop en mobiel op bed gelegen en waren simpelweg verslaafd geworden aan dat schermpje.
Wrister Grommers, anderhalf jaar geleden begonnen als rector-bestuurder op het Amstelveen College, merkte tijdens zijn kennismakingsgesprekken dat maar liefst 70% van de docenten problemen ondervond met mobieltjes in de klas. Na veel overleg besloten ze om na de zomervakantie mobielvrij te worden. Expliciet geen mobielverbod, want dat heeft een negatieve lading. “Wij gunnen onze leerlingen om een paar uur per dag helemaal smartphonevrij te zijn in een tijd waarin er heel veel techniek gebruikt wordt”, aldus Wrister. Daarnaast worden de eerste leerjaren gebruikt om hier bewust aandacht aan te besteden, binnen het curriculum, om leerlingen bewust te laten omgaan met digitale middelen.
De implementatie van een mobielvrij beleid kost tijd, daarover zijn alle drie de scholen het eens. Duidelijke handhaving heeft hierbij prioriteit, waarbij docenten binnen de school één lijn trekken. Wel zijn ze het allemaal eens: begin direct met een mobielvrij beleid, zonder het te faseren. Dit werkt het meest effectief, omdat het duidelijkheid schept.
De voordelen zijn duidelijk: meer concentratie, meer rust in de school, meer sociale interacties, een groter gevoel van veiligheid, en meer aandacht tijdens de lessen. Kortom, alleen maar winst.
Hoy Web: aanpassen aan de mobielvrije school
In de aanloop naar het Schoolcommunicatie Event 2024 hebben we van scholen vaak de vraag gekregen: waarom kiezen jullie voor het thema ‘de mobielvrije school’ als maker van de Hoy app, een communicatie app voor middelbare scholen?
We hebben Hoy ontwikkeld met de visie om grip te krijgen op communicatie en daarmee ook op het gebruik van telefoons. Dit betekent minder afleidingen, minder gebruik van verschillende communicatiekanalen, en het verminderen van de stroom aan berichten, wat allemaal bijdraagt aan meer overzicht. We ondersteunen daarom volledig het concept van een mobielvrije school.
Hoy komt het best tot zijn recht voor communicatie met ouders en leerlingen buiten school. Daar zit de kracht van Hoy en hiervoor is het bedoeld. Daarnaast zijn we bezig met het bouwen van een webversie van Hoy voor leerlingen, speciaal ontwikkeld voor scholen die via Hoy met leerlingen willen communiceren terwijl ze op school zijn. Als leerlingen achter hun laptop zitten, kunnen ze Hoy gebruiken op deze manier.
Volg onze nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.
De mobielvrije school en Hoy, wat zijn de ervaringen?
Hoy, dat nu meer dan vijf jaar bestaat, wordt gebruikt door klanten die recentelijk de overstap hebben gemaakt naar een mobielvrije schoolomgeving. Hoe functioneert deze combinatie in de praktijk? Een voorbeeld hiervan is GSG Guido.
Maayke Albert en Jofina Tamminga, verantwoordelijk voor de communicatie en PR, werken beiden bij GSG Guido. GSG Guido heeft drie locaties, verspreid over Arnhem en Amersfoort, en biedt allerlei soorten niveaus. In een recent interview vroegen wij ze hoe een mobielvrije school succesvol kan samenwerken met een communicatie app.
Maayke vertelde: “We proberen uiteraard de berichtgeving te beperken. Zodat leerlingen overdag hun telefoon dus ook niet nodig hebben omdat ze anders misschien cruciale informatie missen. Mentoren hebben, met name in de eerste jaren, een grote rol in de communicatie tussen mentor en leerling of klas. Die mededelingen vinden mondeling plaats in de klas of in de gangen. Er zijn altijd meerdere kanalen die je inzet bij belangrijke informatie die gedeeld moet worden met leerlingen. De Hoy app is daar één van en vult de mondelinge mededelingen aan. En soms moeten dingen nu dus gewoon weer ‘old school’: zoals een briefje ophangen bij de klas als het lokaal gewijzigd is.”
Conclusie: de waarde van mobielvrije scholen
In deze blogpost hebben we de verschillende aspecten van het concept 'mobielvrije school' belicht, van de onderliggende redenen en ondersteunende onderzoeken tot de praktijkervaringen van scholen die deze stap al hebben gezet. De inzichten van voorvechters zoals René Peters, gecombineerd met de praktische ervaringen van schoolleiders, onderstrepen de voordelen van een mobielvrije omgeving.
De conclusie na het Schoolcommunicatie Event was dan ook helder: de mobielvrije school heeft voor meerdere partijen grote voordelen:
Leerlingen hebben meer concentratie;
Er is meer rust in de school;
Gedurende de dag zijn er meer sociale interacties;
Er is een groter gevoel van veiligheid;
Er is meer aandacht tijdens de lessen.
De implementatie van een mobielvrij beleid kost tijd. Duidelijke handhaving heeft prioriteit, waarbij iedereen binnen de school één lijn trekt. Door het beleid in één keer uit te rollen in plaats van gefaseerd, schep je direct duidelijkheid. De scholen die dit beleid al langer hebben omarmd konden dit allemaal beamen. Een goed voorbeeld hierin is Greijdanus, die hier een blogpost over heeft geschreven.
Heb je hulp nodig met het implementeren van een mobielvrij beleid? De VO-raad heeft een aantal handige handreikingen ontwikkeld.
Voel je nog veel weerstand binnen de school op het mobielvrije beleid? De gastblog van Chantal van der Leest en onze blogpost over Hoe ga je om met negatieve feedback leert hoe je hiermee om kunt gaan.