Je hebt hem misschien gezien in het AOb magazine, de Correspondent of de NOS app: Stijn Uittenbogaard, docent bij het Jordan Montessori Lyceum in Zeist en initiatiefnemer van het experiment om de toegang van ouders tot cijfers af te sluiten. Wij spreken hem over hoe dit experiment tot stand is gekomen, wat praktische overwegingen zijn voor andere scholen en wat de vervolgstappen zijn op het Jordan Montessori Lyceum.
Hoe kwam het idee voor dit experiment tot stand?
We merkten dat ouders te gefixeerd zijn op cijfers, wat demotiverend werkt voor onze leerlingen. Als een leerling bijvoorbeeld een 4,5 haalt, moet die dat eerst zelf kunnen verwerken. Nu zien ouders het cijfer vaak al eerder en confronteren ze de leerling daar thuis mee. Vóórdat het kind zelf tijd heeft gehad om dit te verwerken.
Eerst spraken we met een aantal klassen af dat we samen met de leerlingen zouden reflecteren op hun cijfers, voordat we deze in Magister [het LAS] zetten waar ze inzichtelijk waren voor ouders. Dat werkte al goed. Hieruit kwam het idee om ouders helemaal geen toegang meer te geven tot de cijfers en de verantwoordelijkheid hiervoor bij de leerling te leggen. We geloven dat dit ook helpt bij de hoge prestatiedruk die leerlingen ervaren.
Is er een andere manier waarop jullie de voortgang van de leerlingen communiceren met ouders?
Vier keer per jaar sturen we een verslag naar de ouders, waarin vrijwel alle vakdocenten commentaar geven. Hier staan geen cijfers in, maar worden letters gebruikt om aan te geven hoe goed de leerling het doet. Sowieso geven wij in de onderbouw nog geen cijfers, dit heeft voor ons pas toegevoegde waarde in de bovenbouw.
Ouders zijn te gefixeerd op cijfers,
dat werkt demotiverend
Is dat jullie vorm van het rapport?
Ja. Ik kan me voorstellen dat veel scholen, doordat ouders toegang tot de cijfers hebben in Magister of Somtoday, het gevoel hebben dat ze geen rapport meer hoeven te geven. Waarom die extra moeite nemen? Ik ben van mening dat wij als docenten de verantwoordelijkheid afschuiven op ouders: ze moeten zelf hun kind maar in de gaten houden.
Terwijl we juist het gesprek aan moeten gaan over de voortgang van de leerling. Dat is veel meer dan alleen de cijfers. Het rapport kan een mooi middel zijn om dit gesprek te starten.
Wat is de rol van de docent en de ouder hierin?
Wij moeten als docenten meer betrokken zijn met de leerling, zodat we samen kijken naar wat er beter kan en hoe. De rol van de ouder… dat vind ik moeilijk te zeggen. We willen het kind vooral op zo’n manier begeleiden dat die zelf het gesprek met de ouders aangaat.
Op dit moment is de relatie namelijk niet meer op vertrouwen gebaseerd, maar juist op controle. Sommige ouders zeiden naar aanleiding van het experiment: “Ik ben de controle kwijt, zo kan ik er niet meer zijn voor mijn kind.” Dan zeg ik: “Je kan het nu mét je kind hebben over hoe het op school gaat, alleen niet meer achter de rug om.”
Was het lastig om ouders de toegang tot de cijfers te ontzeggen in Magister?
Nee, helemaal niet! Je kan gewoon vinkjes zetten in Magister bij de onderdelen waar ouders toegang toe hebben, waaronder cijfers. Dat ging veel makkelijker dan we dachten.
Ik ben van mening dat wij als docenten de
verantwoordelijkheid afschuiven op ouders
Het is inmiddels geen experiment meer: jullie hebben besloten dit vinkje uit te laten staan.
De evaluatie was positief. Vanaf november 2024 hebben ouders bij ons nooit meer toegang tot de cijfers. Wel zetten we vervolgstappen. Zo organiseren we een ouderavond met een orthopedagoog op school, waarin we het hebben over hoe je het gesprek kan aangaan met je kind en tips geven over manieren om dit gesprek te voeren. Daarnaast gaan twee collega’s andere vormen van prestatiedruk bij leerlingen onderzoeken: waar komt dat vandaan, wat speelt er nou echt? Zij gaan in gesprek met leerlingen, ouders, docenten en schoolleiders.
Wat denk je dat er uit dit onderzoek zou kunnen komen?
Dat we beter kunnen omgaan met absenties - leerlingen hebben geen enkele ruimte om daar verantwoordelijkheid in te nemen. Als je vier keer per vier weken een uur mist, dan heb je al een gesprek op school. En dan krijg je ook nog direct je ouders op de lijn die vragen waarom je er niet was. Terwijl de leerling die tijd misschien wel beter kon benutten. Tot welke leeftijd willen we deze verantwoordelijkheid bij de leerlingen weghouden, tot hun 18e? Dan mogen ze in één klap opeens alles zelf doen, omdat de leerplicht wegvalt en je jezelf ziek mag melden - hoe leer je hier dan goed mee om te gaan?
Ook denk ik dat er iets met het social media gebruik van de leerlingen moet gebeuren. Dat is misschien wel mijn grootste verwachting. We hebben overigens wel een smartphoneverbod in de les, maar nog niet in de pauzes.
Heeft alle aandacht voor dit experiment je verrast?
Volledig! Eerst kregen we de AOb op de lijn, en toen volgde een heel mediacircus. Het hoogtepunt was dat de Guardian me belde (link naar artikel). Ik krijg ook veel vragen van andere scholen die overwegen ouders de toegang tot cijfers te ontzeggen.
Wat zou je andere scholen willen meegeven?
Vooral: doe wat bij jouw school past. Op het Jordan Montessori Lyceum zoeken we naar andere vormen van ouderbetrokkenheid - de toegang tot cijfers vinden we daar niet bijhoren. Maar dit zou op een andere school de ouderbetrokkenheid wellicht kunnen schaden.
Daarom is het goed te onderzoeken wat er speelt bij hun leerlingen en ouders, om te kijken hoe de ouderbetrokkenheid en de verantwoordelijkheid van leerlingen het beste worden vormgegeven.