Op ons Schoolcommunicatie Event in maart jl. hadden we Peter van Dijk te gast. Peter is voorzitter College van Bestuur bij scholengemeenschap de Goudse Waarden en al ruim 27 jaar actief in het onderwijs. Hij heeft alle mogelijke rollen in onderwijsland al eens gehad, waaronder leraar, decaan en rector. Een uitgelezen kans om hem het hemd van het lijf te vragen over het hoe en wat van communiceren via sociale media - al dan niet in crisissituaties.

Sociale media en scholen

Sociale media worden vaak gezien als een vloek en een zegen tegelijkertijd voor onderwijsinstellingen. Enerzijds bieden ze scholen kansen: om de school beter op de kaart te zetten, transparant over te komen en de inzet ervan kan een vertrouwensband met de omgeving creëren. Anderzijds lijkt het gebruik van sociale media in de dagelijkse praktijk voor veel scholen een uitdaging, die nauwelijks is veranderd sinds sociale media hun intrede deden meer dan een decennium geleden.

Ondanks zijn jarenlange ervaring, heeft Peter niet vaak scholen gezien die het lukten om sociale media structureel goed in te zetten. Wat sociale media volgens Peter vooral lastig maken is dat ze interactie stimuleren: je krijgt veel reacties en informatie binnen. Zoveel, dat je daar nauwelijks grip op hebt. "Je moet veel berichten plaatsen, en snel en gepast reageren op respons: je moet er gewoon echt de tijd voor nemen en die is er lang niet altijd."

Maar tijdens een crisis...?

Toch kunnen sociale media bij een crisis een uitkomst bieden, omdat je iedereen makkelijk op de hoogte stelt, zeker als je hier geen ander kanaal voor hebt. Ook dan moet je voorbereid zijn op de hoeveelheid mensen die je op je af krijgt: ouders willen de huidige stand van zaken begrijpen, niet alle medewerkers zijn even goed geïnformeerd en ook mensen uit de indirecte omgeving willen weten waar ze aan toe zijn.

In zo’n situatie is het belangrijk dat je rust uitstraalt als school. Peter: “Ten tijde van de terroristische aanslag in Utrecht, waar mijn toenmalig school mee te maken kreeg, we voor een consistente informatiestroom zorgden. Ook al hadden we niks te verkondigen, er ging ieder uur een bericht uit naar ouders.” Het schoolmanagement koos er destijds voor expres geen sociale media in te zetten: “We hadden geen tijd om op alle berichten te reageren die als reactie zouden voortvloeien. Verder lieten we tijdens deze crisis lieten zoveel mogelijk lessen doorgaan, om op deze manier de rust op school onder leerlingen te bewaken en niet te veel paniek uit te stralen.”

Welk kanaal je ook gebruikt tijdens een crisis, de sleutel in zo’n situatie is veel communiceren. Wat Peter inspireerde was het verhaal van een aantal politieagenten. Zij vertelden hem dat zij in hun team een aantal agenten hebben aangewezen die aan één stuk door mogen twitteren. Ook al was 10 procent van wat er aan berichten gedeeld werd achteraf niet de bedoeling, je zorgt er op deze manier wel voor dat je continu in contact staat met de buitenwereld.

Een leerproces

Peter benadrukt dat dit vooral een leerproces is -ook hij heeft te maken gehad met complexe situaties in het verleden. ‘’Eén situatie waar ik bijvoorbeeld leerde dat voorkomen beter is dan genezen, was de crisis rondom een Instagramaccount toen ik zelf nog rector was. Het account was opgezet door één of meerdere leerlingen en op dat account kon iedereen de meest vreselijke uitspraken doen over leraren. Onze eerste reactie als school was om deze situatie zo snel mogelijk te bestrijden. Of dat slim was? Nee. Het wantrouwen tussen leraren en leerlingen werd juist alsmaar groter. Na twee dagen hebben we uiteindelijk besloten om een zijspoor in te slaan. In plaats van bestrijden, gingen we leerlingen informeren over wat pesten via internet met mensen doet. Onze leerervaring uit deze specifieke situatie was dan ook niet om het te bestrijden, maar juist te wapenen.’’

Tips voor de toekomst

Peter benadrukte dat het belangrijk is om één boodschap te communiceren: “Meerdere boodschappen zorgen eerder voor onrust. Voor het schrijven van een crisiscommunicatieplan mag je gerust om je heen kijken en leren van andermans ervaringen, maar ook om je eigen succes te delen. In Utrecht is er een bondgenootschap, waarbij mensen de kans hebben om te delen wat er speelt aan kennis en ervaring. Het is een uitgelezen kans om van elkaar te leren als je in éénzelfde situatie verkeert. En heb je niet het gevoel er alleen voor te staan.’’

Over de spreker

Peter van Dijk is sinds eind 2019 voorzitter College van Bestuur bij scholengemeenschap De Goudse Waarden. Hij heeft de schoolorganisatie vanuit tal van rollen meegemaakt. Eerder was hij niet alleen rector, maar ook leraar, decaan, teamleider en conrector bij diverse scholen. Vanuit die ervaring heeft Peter een brede blik op (het belang van) schoolcommunicatie.